Kalina Anna Skłodowska – Antonowicz
1923-2003
Pięknych, inteligentnych i wyróżniających się pomysłowością kobiet nigdy na ziemiach toruńskich nie brakowało. Do jednych z nich możemy zaliczyć Kalinę Annę Skłodowską – Antonowicz, pochodzącą z ziem litewskich. Był to rok 1923. Uczęszczając do publicznej szkoły przyłączyła się do tajnego polskiego harcerstwa na Litwie. Podczas wojny nie zrezygnowała z harcerstwa. Wraz z innymi włączyła się w pomoc polskim uchodźcom. Nic również nie stanęło jej na przeszkodzie, aby zdać maturę. W trakcie okupacji Dejryszkach pod pseudonimem „Irka” prowadziła szkolenia sanitarne dla dziewczą działających w tzw. konspiracji. Mimo braku czasu nie zapomniała o swojej młodzieńczej pasji, jaką była jazda konna. Trudna sytuacja w domu spowodowana wojną zmusiła Kalinę do podjęcia pracy w charakterze nauczycielki tajnego nauczania. Zaangażowanie Kaliny w tajne działania podczas wojny sprawiły, że w 1942 roku, za namową Mieczysława Bystra, została zwerbowana w szeregi Armii Krajowej.
Przyjęła funkcję łączniczki przyjmującej i odbierającej broń oraz pocztę. Znano ją pod pseudonimem „Róża” mimo, że sama tego pseudonimu nie używała. W tym czasie konspirowała i mieszkała, jako żołnierz AK, w różnych miejscowościach na terenie Żmudzi. Trafiła tam po śmierci swojego ojca wraz z matką i siostrą. Z kolei na Wileńszczyźnie dostarczała żywność oddziałom AK. W 1945 roku zapisała się w Urzędzie Repatriacyjnym na wyjazd do Polski. Już z mężem i matką osiedliła się w Toruniu. Mimo trudnej sytuacji finansowej (Kalina musiała samodzielnie utrzymać matkę i powiększającą się rodzinę), jej zaangażowanie w dalszą edukację i wiara w spełnienie marzeń sprawiła, że rozpoczęła studia polonistyczne na UMK. Dzięki wielkiej mądrości i pracowitości została, już podczas studiów, zaangażowana na stanowisko z-cy asystenta w Zakładzie Języka Polskiego.
Wśród zapracowania, zmęczenia i monotonni życia Kalina odnalazła prawdziwa pasję – etnografię. Zainteresowana tą dziedziną rozpoczęła równoległe studia etnograficzne oraz podjęła pracę w Muzeum Etnograficznym. Znała biegle język litewski i rosyjski, dlatego prowadziła zajęcia ze studentami językoznawstwa ucząc właśnie języka litewskiego oraz wiele razy tłumaczyła sztuki teatralne z języka litewskiego na polski. W 1976 roku rozpoczęłą pracę w Muzeum Okręgowym w Toruniu. Tam właśnie zaangażowała się w przekazywanie tajników muzealnych najmłodszym – dzieciom i młodzieży. Dzięki jej przepięknej polszczyźnie i prawdziwej pasji, nie dało się jej nie słuchać. Zawsze barwnie opowiadała o zbiorach i wystawach muzealnych.
Szczególnie była jej bliska tematyka konspiracji w latach wojny i okupacji. Zainicjowała wiele imprez, które wprowadziła w życie, m.in. kontynuowała przez wiele lat „Niedziele w Muzeum”, cykle spotkań muzealnych, takie, jak np. „Królowie Polscy w Toruniu”. Niestety, ciężka choroba matki spowodowała, że Kalina musiała zrezygnować z pracy. Po jej śmierci postanowiła wrócić do pracy w Muzeum Okręgowym. Zafascynowana miejscem swojej pracy współtworzyła Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Okręgowego w Toruniu, w którym pracowała, jako wieloletni sekretarz. Całym swoim sercem oddała się pracy społecznej. Przez wiele lat współpracowała z cichociemną, założycielką Fundacji prof. gen. Elżbietą Zawacką. Jako pracownik zajmowała się m.in. zbiorami muzealnymi oraz tworzyła wiele wystaw organizowanych przez fundację.
Pomimo walki z ciężką chorobą, zmarła 2003 roku. Została pochowana na cmentarzu przy ul. Wybickiego w Toruniu.
Za swoją bohaterską postawę oraz pracę Kalina Skłodowska-Antonowicz otrzymała 9 odznaczeń. Jednym z najważniejszych jest Krzyż Armii Krajowej nadany w Londynie, przez dowódcę AK gen. Tadeusza Bora – Komorowskiego, dla upamiętnienia wysiłku Żołnierzy Polski Podziemnej w latach 1939-1345.
Biogram przygotowała:
Karolina Lewandowska (VI Liceum Ogólnokształcące w Toruniu)
Bibligrafia:
Teczka Kaliny Anny Skłodowskiej 1243/WSK – Fundacja gen. Elżbiety Zawadzkiej w Toruniu.
K. Minczykowska, Na wieczną wartę odeszli od nas - Kalina Anna Antonowicz, "Biuletyn Fundacji Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek", 2003, nr 2/45, s. 49-50
Hanna Maciejewska-Marcinkowska, Barbara Kukowicz-Wirowska, Kalina Anna Skłodowska-Antonowicz (1923-2003). Polonistka, etnograf, kustosz Muzeum Etnograficznego i Muzeum Okręgowego w Toruniu, "Rocznik
Muzeum Okręgowego w Toruniu", t. 16, 2007, ISSN 0495-923-X, ss. 146-147.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Kalina_Sk%C5%82odowska-Antonowicz
http://www.tygodnik.lt/200504/ng2.html
http://etnomuzeum.pl/pl/wspomnienia
