Franciszek Wiencek
1889-1939
Aktywność społeczna w XIX i w I połowie XX wieku była powiązana najczęściej z działalnością niepodległościową. Osobą, która umiejętnie łączyła obie te funkcje był niewątpliwie Franciszek Wiencek. Na co dzień pracował jako introligator. Jednak już od lipca 1908 roku podjął działalność w Towarzystwie Gimnastycznym "Sokół", gdzie pełnił funkcję sekretarza. Towarzystwo było pionierską organizacją, która promowała sport i zdrowy styl życia. Jednocześnie jednym z deklarowanych celów Towarzystwa – zgodnie z ideałami jego twórców – było również podtrzymywanie i rozwijanie świadomości narodowej. Symbolem ruchu był sokół w locie, który w okresie zaborów pełnił funkcję zakamuflowanego przed władzami zakazanego symbolu narodowego Polaków Orła białego.
Jednocześnie Franciszek Wiencek za wygłoszenie w języku polskim przemówienia na publicznym zebraniu "Sokoła" w sierpniu 1909 roku, został postawiony przed sądem pruskim.
Wybuch I wojny światowej znacząco ograniczył jego aktywność społeczną. W trakcie trwania jej trwania Franciszek Wiencek służył w szeregach armii niemieckiej (marzec 1916-listopad 1918).
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pełnił od lipca 1919 roku do marca 1920 roku funkcję sekretarza Polskiej Rady Ludowej, która wcześniej zajmowała się m.in.: szkoleniem polskich ochotników, którzy chcieli walczyć w Powstaniu Wielkopolskim.
W latach 1923-1925 Franciszek Wiencek sprawował funkcję prezesa gniazda i Okręgu IV "Sokoła" w Toruniu. W tym okresie nastąpił dynamiczny rozwój "Sokoła" dzięki współpracy organizacji z władzami samorządowymi i wojskowymi.
Działalność społeczna Franciszka Wiencka dotyczyła również szerokiej aktywności w instytucjach samorządowych i gospodarczych Torunia i Pomorza. W maju 1920 został członkiem Tymczasowej Rady Miejskiej Torunia, a od 1923 roku Franciszek Wiencek angażuje się w działalność Izby Rzemieślniczej w Grudziądzu oraz Towarzystwa Rzemieślników Samodzielnych w Toruniu.
Co ciekawe w marcu 1938 roku mianowany został przez ministra przemysłu i handlu na wiceprezesa Tymczasowego Zarządu Izby Rzemieślniczej w Toruniu.
Oprócz zaangażowania w działalność samorządów gospodarczych, Franciszek Wiencek działał w innych organizacjach w tym m.in.: Tymczasowej Komisji Rozjemczej Kas Chorych miasta Torunia, Radzie Komunalnej Kasy Oszczędności i Komitecie Dyskontowym Banku Polskiego Oddział w Toruniu oraz Towarzystwie Przemysłowców.
Aktywność społeczna Franciszka Wiencka została również dostrzeżona przez instytucje państwowe II Rzeczypospolitej. Kancelaria Cywilna Prezydenta Rzeczypospolitej zaprosiła go do udziału w wieczorze dyskusyjnym (czerwiec 1930 roku), którego tematyka dotyczyła przyszłości gospodarczej i społecznej województwa pomorskiego. Za swoją działalność społeczną otrzymał liczne odznaczenia państwowe w tym Srebrny Krzyż Zasługi.
We wrześniu 1939 roku za swoją działalność społeczną i niepodległościową, jeszcze z okresu zaborów, został aresztowany przez Niemców i uwięziony w toruńskim więzieniu przy ulicy Piekary. Po zwolnieniu z więzienia w październiku, został ponownie uwięziony. W dniu 5 listopada 1939 roku został rozstrzelany w masowej egzekucji ludności polskiej w lesie Barbarka pod Toruniem.
Franciszek Wiencek wraz z rodziną mieszkali w Toruniu przy ulicy Marii Konopnickiej 25, a następnie Mostowej 38.
Bibliografia wykorzystana do opracowania biogramu:
K. Przybyszewski, Ludzie Torunia Odrodzonej Rzeczypospolitej (1920-1939), Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2001.
red. S. Gierszewski, Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t 4, s.447-448.
