Hirsch Zwi Kalischer
1794-1874
Hirsch Zwi Kalischer (znany też pod nazwiskiem Kaliski) był niemieckim rabinem oraz prekursorem ruchu syjonistycznego działającym i zamieszkującym miasto Toruń.
Urodził się 24 marca 1794 roku w Lesznie. Natomiast zmarł 16 października 1874 roku mając 80 lat w Toruniu. Jego zgon odnotowano w „Thorner Zeitung”, gdzie pogrzeb datuje się na 15 października. Pochowany został na cmentarzu przy ulicy Pułaskiego. Na pogrzebie rabina zjawiło się bardzo dużo Żydów z Torunia oraz chrześcijan. Tablica upamiętniająca jego postać widnieje przy ulicy Szerokiej 46 na kamienicy, w której mieszkał z bratem w latach od 1824 do 1874 roku. Hirsch był wnukiem rabina Mosesa Kalischera a synem rabina i kupca Salomona, który wyprowadził się wraz z żoną Rachelą z Leszna w 1799r.
Zanim przeprowadził się do Torunia mieszkał w Nieszawie, gdzie ożenił się z Gittel Cohn, córką kupca Jakuba Dawida i Gołdy. Po śmierci żony (1889) dom został sprzedany. Nowy właściciel całkowicie przebudował kamienicę, która w 1991 roku została wpisana do rejestru zabytków.
Pierwszym nauczycielem Hirscha był Jakub z Leszna, następnie w Poznaniu pobierał naukę od Akivy Egera. Jako toruński myśliciel, filozof i prekursor syjonizmu opublikował wiele książek i pisał traktaty dotyczące Tory i Talmudu. W 1825 roku, rodzina Kalischerów wszczęła spór ze swoją gminą. Rodzina organizowała u siebie, przy ulicy Szerokiej nabożeństwa w opozycji do synagogi, ze względu na to, że ówczesny rabin Herman Siemon Leiser był za mało ortodoksyjny. Kalischer wyzwolił tendencję asymilacyjną Żydów w Toruniu. Walczył o równe prawa Żydów, by mieli takie same przywileje jak inne narody. W 1860 roku zwołał konferencję, ponieważ chciał dokonać kolonizacji Palestyny. Miał zamiar przyjść z pomocą Żydom mieszkającym w Palestynie, odbudować tamtejsze świątynie i synagogi. Na tej konferencji założono Organizację Miłośników Syjonu. W 1862 roku, Hirsch wydał w Ełku książkę w języku hebrajskim pt.”Tęsknota za Syjonem”, która została potem przetłumaczona na język niemiecki i wydana w 1865 roku w Toruniu. Dopiero to dzieło dało mu wielki rozgłos.
W 1864 roku założył pierwsze syjonistyczne stowarzyszenie „Centralny Komitet dla Żydowskiej Kolonizacji Palestyny”, w którym skupiał ortodoksyjnych rabinów i działaczy Syjonu. Stowarzyszenie to powstało w Berlinie. Jako że zawsze podkreślał swoją koncepcję rozwoju rolnictwa, przed jego śmiercią pod Jaffą w ówczesnej Palestynie, powstała pierwsza żydowska osada i szkoła rolnicza. Jego syn Zeew Wolf wyemigrował do Palestyny i zakupił ziemię niedaleko grobu Racheli, gdzie osiedlali się koloniści. W 1937 żydowscy imigranci z Polski założyli kibuc Triat Tzevi nazwany imieniem Kalischera. W Tel Awiwie istnieje także ulica nosząca jego imię i nazwisko.
Biogram opracowała: Daria Łaszewska (V LO w Toruniu)
Bibliografia :
- Z.H. Nowak, Dzieje gminy żydowskiej w Toruniu (1815-1939). Zarys w: Mniejszości narodowe i wyznaniowe w Toruniu w XIX i XX w. Zbiór studiów pod red. M. Wojciechowskiego, Toruń 1993
- Toruński Słownik Biograficzny, tom II
- Rocznik Toruński, artykuł„Żydzi w Toruniu w latach 1793-1950” Toruń 2011, tom 38.
Źródła internetowe:
http://www.obserwatortorunski.pl/2011/12/o-niezwykym-zydzie-763.html
http://polin.org.pl/heritage/1
http://www.jewishvirtuallibrary.org/images/kalischer.jpg
